Onderzaai van mais met rietzwenkgras blijkt in Zuid-Limburg een van de meest effectieve maatregelen om waterafspoeling tegen te gaan. Dat blijkt uit praktijkproeven die Proefboerderij Wijnandsrade (Wageningen University & Research) uitvoerde binnen het samenwerkingsproject Propositie Heuvelland.

Het heuvelachtige landschap in Zuid-Limburg is kwetsbaar voor wateroverlast: regenwater stroomt bij hevige buien snel van de hellingen af. Het water zorgt dan niet alleen voor overlast in de dorpen en dalen, maar ook voor de landbouw. Vruchtbare grond en meststof komen in beken en rivieren terecht, met nadelige gevolgen voor landbouw én waterkwaliteit. Uit de proeven blijkt dat onderzaai met rietzwenkgras helpt dit tegen te gaan. Terwijl de mais opkomt, wordt tussen de rijen rietzwenkgras of een ander vanggewas ingezaaid. Het gras groeit mee onder het gewas en neemt na de oogst de ruimte over.
Ook andere methoden, zoals kleinere rijafstanden en ruitzaai in mais, laten potentie zien. Het effect daarvan is echter sterk afhankelijk van het weer. De resultaten bevestigen het belang van goed bodembeheer en passende maatregelen om landbouw en landschap weerbaarder te maken.

Organische stof verbetert bodemkwaliteit

Uit aanvullend onderzoek blijkt dat verhoging van organische stof, bijvoorbeeld door compost, de bodemstructuur versterkt. Dat leidt tot meer waterinfiltratie, vruchtbaardere bodem en minder kans op afspoeling. Op een proefveld in Zuid-Limburg waar al tien jaar met verschillen in organische stof wordt gewerkt, zijn in 2024 nieuwe metingen gestart. De eerste resultaten daarvan volgen later dit jaar.

Proeven voor en door boeren

De onderzoeken zijn uitgevoerd samen met agrariërs in de regio. Door maatregelen direct op hun eigen percelen uit te proberen, krijgen boeren niet alleen inzicht in de werking ervan, maar ook praktische ervaring. Via veldbijeenkomsten wordt de kennis gedeeld met andere telers.

Open dag Proefboerderij Wijnandsrade

Op dinsdag 9 september 2025 organiseert Proefboerderij Wijnandsrade een open dag rond Propositie Heuvelland. Bezoekers krijgen rondleidingen langs de proeven in akkerbouw en veehouderij en horen meer over de resultaten. De open dag start om 12.00 uur. Iedereen met interesse in landbouw, landschap en waterbeheer is welkom.

Propositie Heuvelland

Het project wordt financieel ondersteund door de Propositie Heuvelland. Met de Propositie Heuvelland werken we aan het verminderen van wateroverlast, het verbeteren van de waterkwaliteit en het verbeteren van de condities voor de natuurgebieden. Dat doen we samen met de belangrijkste beheerder van het gebied: de landbouw. De verduurzaming, die in de landbouw al gestart is, willen we in het Heuvelland versnellen en verbreden. Dat doen we door het stimuleren van toekomstbestendige en natuurvriendelijke vormen van grondgebruik. Dit leidt tot duurzame, omgevingsbewuste bedrijven: passend in het karakter en de andere groen-blauwe functies van het Heuvelland en qua bedrijfsvoering toekomstbestendig.

Partijen

Waterschap Limburg, LLTB, WML, gemeenten Beek, Stein, Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem, Voerendaal en Meerssen en Provincie Limburg hebben afspraken over de samenwerking en uitvoering van de Propositie vastgelegd in een overeenkomst. Provincie Limburg trekt samen met het Waterschap Limburg en de LLTB de uitvoering. Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN), Waterschap Limburg en Provincie Limburg dragen financieel bij aan de Propositie.